Tuaregler

                       Tuaregler

Kuzey Afrika’da 1000 yılı aşkın süredir Sahra Çölü’nde göçebe olarak yaşayan alışılmış erkek egemenliği altındaki Dünyada farklılıkları ile dikkat çeken bir kabile. Kuzey Afrika Berberilerinin bir kolu. Şimdi ise yarı göçebeler. Nüfusları ise yaklaşık 1,5 milyon. Kendilerini İmuhar (özgür adam) olarak adlandıran Tuaregler, Müslümanlar ve birbirine sıkı geleneksel bağlarla bağlı kabileler halinde yaşıyor. Tuaregler, 1000 yılı aşkın süredir Cezayir, Mali ve Nijerya arasındaki bölgede yaşıyorlar. İsimlerini oluşturan Tuareg kelimesi Arapçadan gelen bir kelimedir ve anlamı da ‘Tanrı’nın terk ettiğidir. Böyle bir ifadenin nedeni ise, bu toplumun katı inanışlara mesafeli durmaları ve de İslamiyete dönmekte gecikmiş olmalarından gelmekteymiş.
Bakıldığında Tuaregler, Kuzey ve Güney şeklinde ayrılmışlardır. Kuzey Tuaregler’in yaşam alanlarını daha çok çöl oluştururken, Güney Tuaregler’in yaşam alanlarını ise savanlar ve stepler oluşturmakta.

Güneydekiler, deve ve de zebu yetiştirirler. (zebu:Hint öküzü) Yetiştirilen bu hayvanlar, kuzeydekilere satılır. Burada, aralarında ticaret ilişkileri olduğu görülmekte. Afrika’nın bir bölümünde yaşayan ve adı pek bilinmeyen bu toplum, çadırlarda yaşamlarını sürdürmektedir. Bu çadırlar deriden yapılma ve kırmızıya boyalıdır. Bu çadır kültürü geleneksel bir olgudur. Fakat günümüzde yer yer deri çadırların yerini naylon çadırlar da alabilmekte.

Kadın ve erkek eşitliği vardır. Kız ve erkeklere aynı eğitim verilir. Çocuklar doğunca, soylarını babadan almazlar. Çocuklar soylarını anneden alırlar.

19. yüzyıla kadar hayvancılık ve bölgelerinden geçen kervanlar üzerinden ticaret yaparak geçinen Tuareglerin yaşam tarzları, Fransızların bölgeye gelişiyle değişmiş. Yaklaşık 150 yıl boyunca bağımsızlığı için mücadele vermiş bir toplum onlar.

En ilginç özellikleri yetişkin erkeklerin kadınların, yabancıların ve evlilik yoluyla akraba oldukları kişilerin yanında mavi bir peçe takmaları. Tuareg toplumunun ileri gelenleri, yüzlerini örtmenin dini bir simge olmaktan ziyade, atalarının geçmişte çölde yaşamalarından kaynaklandığını ifade ediyorlar. Geçmiş yıllarda ticaret yapanlara deve kervanlarıyla öncülük yapan atalarının, çöl kumlarından korunmak için yüzlerini
örttüklerini belirten Tuaregler, bu uygulamanın daha sonra gelenek haline geldiğini ve bunu devam ettirdiklerini söylüyorlar.

Siyasal kararları da erkekler veriyor gibi görünse de arka planda bütün kararlarda kadınların sözü geçiyor. Nijer’in başkenti Niamey’de yaşayan Tuareg toplumunda kadın, güçlü ve özgür yapısıyla da biliniyor.

Tuareglerde kadınlar evleneceği partneri seçebiliyor, evlilik kadının isteğiyle başlıyor ve kadının isteğiyle bitiyor. Tuareglerde boşanmalar çok yaygın.
Boşanan kadınlar, mal varlığının tamamını ve çocukların velayetini alıyor. Erkekler ise devesiyle birlikte annesinin evine dönüyor. Develer, Sahra'da en önemli hayvanlar. Erkeklerin de kadınlara bırakmadıkları tek varlıkları. Boşanma sonrasında her şeylerine kadınlara bırakan Tuareg erkekleri, yalnızca develerini alma hakkına sahipler. Tuaregli bir kadın evlenmeye karar verirse erkekten onu etkileyecek bir şiir yazmasını bekliyor. Beğenirse de doğru adamı bulduğuna karar veriyor.
Toplumun okur-yazarlık seviyesi yüksek. Topluluğun kalbi, anneler olarak kabul ediliyor. Her şeyi birlikte yapmamalarına hatta yemekleri de beraber yememelerine rağmen, Tuareglerin üstün kişileri, anneler.
Topluluğun sınıfları ikiye ayrılıyor. Soylular ve köylüler var. Ancak soyluların ve köylülerin değer yargılarında hiçbir farklılık yok. Bir misafir kabul ettiklerinde, ilk sordukları şey su isteyip istemediği oluyor.

Bunun yanı sıra, misafir oldukları evde asla sorulmadan su istenmiyor. Susuzluktan yansalar dahi, ev sahibi sormadan su istemeleri ayıp karşılanıyor. Aynı zamanda aşırı misafirperverler. Misafir, Tuaregler için çocuktan hemen sonra geliyor. Yemek yapmak, misafirleri hoş tutmak, topluluk için çok önemli. Müslüman bir topluluk olmalarına rağmen, kültürleri ve gelenekleri dolayısıyla İslam aleminde kabul edilmiyorlar. 1963 yılında Mali hükümetinin izlediği politika sonucu Tuareg isyanı meydana gelmiş, sonrasında pek çoğu Cezayir ve diğer ülkelere doğru göç etmek zorunda kalmış.