İNSANIN YARATILIŞ
Mısır
İnsanın yaratılışı Mısır söylencelerinde özel bir konuma iyeli değildir. Bu biçim oldukça ilgi çeker ve olasılıkla gider, Greklere kaynaklık eder.
Ölüler Kitabı’nın Orta Krallık zamanındaki bir yorumu olan söylencede Atum’un yeryüzünü yarattıktan sonra insanı doğrudan yaratıp yaratmadığı hiç belli değildir ya da oldukça gizlidir. Üstüne üstlük, “insanın kültürel biçimlerden sonra mı yoksa önce mi yaratıldığı” da açık değildir; ancak Atum’un insanı kendi göz yaşından yaratması ile Babilli Marduk’un insanı bir tanrının kanından yaratması ve ikisinde de bir tanrının özütünün kullanılması biçimleri, az da olsa benzeşir.
Mısır’da, genelde kökeni güneşin ışığı (“Atum”) olan ve onunla birlikte varlık bulan, kaynağını gene bu ışıktan alan, onunla karışan “ruhun ışığını”, Horus’un gözleri simgeler. Bununla bağlantılı olarak, Horus’un gözlerinin de eşyayı ve insanları yarattığına inanılır. Göksel yüzün gözleri evreni görünce evren beden bulur ve güneşin ışıkları bir gözyaşı dalgası denli evreni kaplar, böylece Horus’un gözünden dökülenler, insanlara ve tanrılara gereken yaşamı verir[1].
Elde bulunan öteki betimler, tanrı Khnum’un çömlekçi çarkında insana biçim verdiğini bildirmektedir. Biçimin İbranilere yansıdığı düşünülürse, Yahveh de bir çömlekçidir[2] ya da insanı bir çömlekçinin yaptığı denli kilden biçimlemiştir[3]. Birçok metinde tanrı Khnum’un yaratıcı etkinliğine çeşitli göndermeler yapılmaktadır; ancak insanla tanrı arasındaki çizgi, Mısır’da, Samiler denli keskin değildir ve dolaysıyla Mısır söylencelerinde insanın yaratılışı pek de vurgulanmış sayılmaz[4]. Nil’de bir ada olan Elefantin’in bir koçla simgelenen tanrısı Khnum ile yaratılış arasında kurulan bu ilişki ve onun her insanı kilden yarattığına değgin inanç[5] Mezopotamya ile birebir benzeşir; ancak Sümerlerden buralara koşarak gelmiş denli, genel Mısır inancından ayrılıverir de.
[1] Champdor s.53.
[2] KM-EA İşaya 64:8.
[3] KM-EA Yeremya 18:6.
[4] Hooke s.88.
[5] Bratton YM s.64.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder