Antik Mısır’da Tanrılar ve Görevleri

Antik Mısır’da Tanrılar ve Görevleri

Eski Mısır Tanrı ve Tanrıçaları

Mısır’ın tarihi boyunca, inanç ve uygulamalar, doğurganlık, yeniden doğuş, ölüm ve diriliş temaları genellikle sabit kalmasına rağmen sürekli değişiyordu.

Eski Mısırlılar uzun yıllar boyunca çok sayıda eski Mısır tanrı ve tanrıçalarına ibadet etmişlerdir. İnandıkları tanrıların sayısı o kadar çok ki, hepsinin sayılması neredeyse imkansız!

İbadet ettikleri tanrıların bazıları insana benziyordu. Ancak diğerleri kısmen bir timsah, çakal, kedi, koç veya şahin gibi görünen yarı insan yarı hayvan şeklindeydi.

Bu eski tanrıların vücutları insandı ama başları kuşlara ve hayvanlara benziyordu. Birçok din tek bir tanrıya taparken, eski Mısırlılar ise birçok kişiye tapmışlardır.

Çok iyi bilinen ve tanınmış olan tanrıların isimlerini duymuş olabilirsiniz. Sayının fazla olması nedeniyle bu kadar çok tanrının kim olduğunu ve görevlerini aklımızda tutmanın imkanı yok. Bu yazı dizimizde meşhur olan bazı tanrı ve tanrıçaların görevlerine detaylı bir şekilde yer verdik. Antik Mısır tanrılarını merak edenler okumaya devam edebilir.

1- Osiris: Büyük antik tanrılardan biri olan Osiris, yeraltı dünyasını yönetmesiyle ve ölülerin tanrısı olarak bilinir. Medeniyeti insanlık ırkına getirdiği düşünülüyordu. Kardeşi Seth tarafından öldürülmüş olan Osiris, karısı Isis tarafından hayata döndürülmüştür. Bu sayede yeraltı dünyasının yöneticisi ve ölülerin tanrısı olmaya devam etmiştir.

Osiris, tüylü başlıklı mumyalanmış bir adam olarak çizilmiştir. Başında iki tüy ile çevrili Yukarı Mısır’ın beyaz tepesini takıyordu. Bu bazen bir koç boynuzu ile gösterilirdi. Derisi ise ölülerin rengini ifade eden mavi olarak tasvir edilmiştir.

2- Ra: Antik Mısır’ın en önemli tanrısı olan Ra, güneş tanrısı olarak bilinir. Güneş tanrısı, şahin kafası ve güneş diski şeklinde bir başlığı olan bir adam olarak çizilmiştir. Yüce güneş tanrısının, tüm yaşam biçimlerini yarattığı ve tanrıların en üstün yöneticisi olduğu söylenirdi.

Hergün güneş şeklinde gökyüzünde gezen Ra, güneş teknesine biner ve her gece kaos müttefiklerini yendikleri yeraltı dünyasında dolaşırdı. Her sabah gün doğumu şeklinde yeniden doğdu. Diğer tanrılar üzerindeki etkisi ise çok güçlüydü.

Ra bir noktada başka bir tanrı Amun ile birleştirildi ve ikisi daha güçlü bir tanrı olan Amun-Ra’yı oluşturdu.

3- Isis: Antik dünyanın en önemli figürü olan Isis, Osiris’in karısı ve Horus’un annesiydi. Ana tanrıça olarak bilinen Isis’in, ihtiyacı olan insanları koruyacağı ve yardım edeceği düşünülüyordu. Cenaze törenleriyle ilişkilendirilen tanrıça, başında bir taht ile çizilmiştir. Bazen de bebek Horus’u emzirir.

Isis, Osiris’i dirilten ve Horus’u doğuran büyücü olarak tanımlanırken aynı zamanda yaşam veren, kralların koruyucusu ve şifacısı olarak bilinirdi.

Mısırlılar için ideal bir eş ve anneyi ifade eden tanrıçanın en ünlü tapınağı Philae’dedir. Kültü Akdeniz dünyasına yayılmış olup, Roma döneminde kuzey Avrupa’ya kadar uzanmıştır.

4- Horus: Osiris ve Isis’in oğlu olan Horus, gökyüzünün tanrısı idi. Antik Mısır’da Kötü Tanrı Seth’in düşmanı olarak bilinirdi. Babasının ölümüne sebep olan ve tahtı ele geçiren amcası Seht’e karşı açtığı savaşların birçok hikayesi vardır. Savaşlarda Horus Seht’i mağlup ederek sonunda Mısır’ın kralı olmuştur.

Şahin başlı bir adam olarak çizilmiş olan Horus, bazen annesinin kucağına oturan, yan kilitli bir gençlik olarak gösterilir.

Kralların ilahi koruyucusu, Mısır’da ibadet etmişti ve özellikle tapınağının hala görülebildiği Mesen antik kentinin bulunduğu Edfu ile ilişkiliydi.

5- Seht: Geb ve Nut’un oğlu, Osiris’in ise kardeşi olan Seht, karanlık ve kaos tanrısı olarak bilinirdi. Kendisini tanrı Typhon ile ilişkilendiren Yunanlılar tarafından sık sık bir Typhonian olarak tanımlanan, bilinmeyen bir hayvan kafası olan bir adam olarak temsil ediliyordu. Sivri uçlu, uzun, dikdörtgen kulakları ve uzun çatallı kuyruğu olan bir köpek gibi ince bir gövdeye sahip olan Seht, bazen timsah, domuz ya da eşek olarak tasvir edilirdi.

Kaos tanrısı, kardeşini öldürerek Mısır tahtına el koydu ve diğer tanrıların çoğu tarafından küçümsendi. Horus, yaptığı mücadeleler sonucunda Seht’i mağlup etti. Her ne kadar Seht Mısır tahtını koruyamasada Ra’nın arkadaşı olmaya devam etti.

6- Thoth: Yazı ve bilim tanrısı olan Thoth, garip bir şekilde kendini yarattı, herhangi bir ebeveyni yoktu. Mısır halkını yazı, tıp ve matematikle kutsayan Thoth, aynı zamanda ayın tanrısıydı. Elinde kalem ve palet tutan Ibis kuş kafalı bir adam olarak çizilen tanrı, bazen bir maymun olarak tasvir edilirdi. Sık sık yazı yazıyor ya da hesap yapıyordu.

Bilgi ve bilgelik tanrısı, Eski Mısır tarihinin en önemli 3 savaşından birinde savaşan tanrılara tavsiyelerde bulunurdu. Eski Mısır tanrılarının en önemlilerinden biri olarak düşünülen Thoth, Mısır mitolojisinde, evreni sürdürmek, diğer Mısır tanrıları arasında çıkan tartışmaların çözülmesine dahil olmak gibi birçok iş yaptı ve ölenleri yargıladı.

7- Anubis: Ölen Osiris’i mumyaladığı için mumyalama tanrısı olarak bilinir. Çakal başı, aslan kuyruğu ve insan vücuduna sahip olarak gösterilen Anubis, çakal olarak tasvir edilir. Çakal başının genellikle siyah olduğu gösterilmiştir. Bunun nedeni ise, ölümle olan bağlantısıdır. Mumyalama ve ölülerin koruyucusu olarak yakından ilişkili olan tanrı, ölen kişiyi yargı salonuna getirirdi.

Babası Seht, annesi Nephythys olan Anubis’in kült merkezi, şimdi El Kes olarak bilinen Cynopolis’tir. Anubis’in görevi, tüm ölüleri korumak ve yüceltmekti.

8- Ptah: Yaratılış tanrısı olarak bilinen Ptah, Ölüler Kitabı’nda usta bir mimardı ve evrenin yapısını inşa etmekten sorumluydu. Dünyayı kalbindeki düşüncelerden ve sözlerinden yarattığı bilinirdi. Ayrıca, cennetin tabanı ve gökyüzünün çatısı olan büyük metal levhayı yarattığı söylenir.

En eşsiz tanrılardan biri olan Ptah, kel kafalı bir adam olarak tasvir edilmiştir. Sakal ve mumya sarılmış gibi görünen sıkı bir elbise giyiyor, boynunun arkasından, mutluluğun sembolü olan çiçek şeklinde bir manşeti sallanıyordu. Ön tarafa doğru uzanmış şekilde duran ellerinde ise bir asa bulunuyordu.

9- Nephthys: Antik Mısır dininde yas tanrıçası olarak bilinen Nephthys, gecenin tanrıçası, nehirleri, uykusu ve doğasıydı. Ölenlerin bir arkadaşı ve koruyucusu olan tanrıça, antik Mısır kültüründe oldukça önemliydi. Bunun sebebi ise öbür dünyanın antik Mısır’da çok değerli olmasıydı. Tanrıça her zaman tabutun başında durdu, ölüleri dışa açılan kanatlarla yeraltı dünyasına götürdü.

Nephthys, başında bir sepet ve ev sembollerinin olduğu bir kadın olarak çizilmiştir.

10- Ma’at: Evrenin temel uyumunu somutlaştıran, hakikatte adalet tanrıçası olan Ma’at, bir devekuşu tüyü giyen oturan bir kadın olarak tasvir edilir. Onun gücü mevsimleri ve yıldızların hareketlerini düzenlemiştir.

Ma’at eski Mısır’da adaletin koruyucusu ve Mısır ahlakının sembolü idi. Bu nedenle, Hukuk Mahkemeleri’nden sorumlu olan Vizier, Maat’ın Rahibi ünvanına almıştır. Ma’at tanrıçası, öbür dünyadaki nihai yargıçtı.

Günümüzde insanlar rutin olarak eski Mısırlıların inancına ve ibadetine ilkel, çok tanrılı bir inanç olarak atıfta bulunur. Ancak, Mısır tanrılarına 3.000 yıldan fazla bir süre ibadet edilmiştir.